شاخه‌اي از علم و هنر دندانپزشكي است كه كنترل و كاربرد تلقين و القاء هيپنوتيزمي را براي اعمال دندانپزشكي مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد.بسیاری معتقدندکه هیپنوتیزم دردندانپزشکی بطورکامل فاقدعارضه وخطرمی باشد.

شیوه کاردرهیپنوتیزم دندانپزشکی

1- جلب همكاري بيماران

2- تقليل اضطراب و ترس بيمار و پيشگيري از ترس و مراجعات بعدي

3- آماده كردن بيمار براي بي‌دردي (90%) ايجاد بي‌حسي توسط هيپنوتيزم (10%)

4- پيش‌گيري از غش و ضعف بيماران

5- ايجاد فراموشي درمانهاي پردرد گذشته

مهمترين موارد كاربرد هيپنوز در دندانپزشكي

6- كاهش يا قطع جريان ترشح بزاق

7- ايجاد كاتالپسي عضلات فك

8- افزايش طول مدت بي‌حسي (PHS)

9- از بين بردن رفلكس تهوع و استفراغ

10- درمان عادتهاي دهاني (ناخن جويدن ، دندان قورچه، مكيدن انگشت)

Techniques of Hypnoanesthesia

1- Direct Suggestion

2- Topical Anesthesia

3- Local Anesthesia

4- Glove Anesthesia

5- Distancing Suggestion

6- Transfering Pain to Other Body       part

7- Moving one Away From Pain

8- Suggestion for Feelings   Antithetical

9- Laughter

10- Relaxation

11- Distraction Technique

12- Directing Attention to Pain

تلقين مستقيم:

            پيشنهاد براي ايجاد كرختي و بي‌حسي. از بيمار خواسته مي‌شود كه تصور كند قسمت يا قسمتهايي از بدنش كه احساس درد دارند كرخت و بي‌حس شده است.

بي‌حسي موضعي:

            از بيمار خواسته مي‌شود كه تصور كند يك داروي بي‌حسي بر روي ناحيه دردناك بدن او ماليده شده است

بي‌حسي دستكش:

            به بيمار تلقين مي‌شود به دستش توجه كند كه ابتدا احساس كرختي و بعد بي‌حسي در آن ايجاد مي‌شود بيمار به وسيله دستش قسمتهاي دردناك بدن خود را لمس كرده و بي‌حسي را از دست به قسمت‌هاي از بدن انتقال دهد.

تلقينات دور شدن:

            به بيمار تلقين مي‌شود كه اعضاي دردناك بدنش به او تعلق نداشته و آنها را احساس نمي‌كند.

انتقال درد به ديگر اعضاي بدن:   

            به بيمار تلقين مي‌شود كه تصور كند همة دردها در يكي از اعضاي بدنش مانند انگشت كوچك دست راست جمع شده است و بعد از او خواسته مي‌شود كه آن را مانند يك جسم شناور در آب تصور كند كه از او دور مي‌شود.

دور شدن خود از درد:

            از بيمار خواسته مي‌شود كه تصور كند به يك مكان خوشايند رفته و ناراحتي را پشت‌سر جا گذاشته است.

تلقيناتي براي احساس ضد و نقيض درد و ناراحتي:

            از بيمار خواسته مي‌شود كه زماني را به يادآورد كه احساس خيلي خوب و راحتي داشته است و اين احساس خوب را تا زمان حال نگه دارد و اجازه ندهد كه ناراحتي جايگزين شود.

صداي خنده (Laughter)

            به بيمار گفته مي‌شود كه صداي خنده باعث از بين رفتن درد مي‌شود و از بيمار خواسته مي‌شود كه به يك موضوع خنده‌دار كه معمولاً مي‌گويد و يا انجام مي‌دهد فكر كند همچنين به او گفته مي‌شود كه هر زمان تصور خنده را داشته باشد احساس درد كمتر خواهد بود.

شل‌كردن عضلات و آرامش(Relaxation):

            از بيمار خواسته مي‌شود كه برروي تنفس خود تمركز كند و عضلاتش را شل و آرام نمايد سپس به او گفته مي‌شود زماني كه نفس خود را بيرون مي‌دهد احساس درد او كاهش يافته و با هر نفس آرامش او بيشتر مي‌گردد

روش منحرف كردن حواس ( Distraction Technique)

            تمركز برروي مسائل غير مربوط به هم، بعضي از دردها را مي‌توان به وسيله توضيح و تشريح مواردي كه بيمار به آنها علاقه دارد كاهش داد تمركز برروي مشكل و ناراحتي كوچكتر، اگر بيمار داراي دو ناراحتي و مشكل است توجه او را به مشكل كوچكتر جلب مي‌كنيم.

توجه دادن بيمار به درد خودش:

            بعضي اشخاص به دلايل مختلف نمي‌خواهند يا نمي‌توانند توجه خود را به چيزي به جز احساس درد خودشان تمركز كنند. هيپنوتراپيست مي‌تواند از اين رفتار به نفع بيمار استفاده نمايد و از بيمار بخواهد كه جزئيات دردش را تشريح كند و بدين وسيله با تلقينات مطلوب درد او را كاهش دهد.

موارد عدم استعمال هيپنوز در دندانپزشكي

1- كندوكاو در مسائل روحي رواني بيمار توسط دندانپزشك

2- سير قهقرايي

3- زنده كردن خاطرات گذشته بيمار

4- كاتالپسي كامل بدن

5- نگارش اتوماتيك

6- اعمال غير دندانپزشكي

” روشهاي تسهيل موفقيت“

1- از آنجا كه در ارتباط مستقيم با بيمار هستيد سعي كنيد هميشه خوش بو باشيد

2- بهداشت دهان خود پزشك بسيار مهم است (رطب خورده منع رطب كي كند)

3- روي تمام اجسام براق كه در ميدان ديد بيمار است را بپوشانيد

4- هواي مطب را خوش بو و مطبوع سازيد

5- زمان هيپنوتيزم را مناسب انتخاب كنيد بعداز نهار و آخر شب اصلاً مناسب هيپنوتيزم نمي‌باشد و باعث خواب‌آلودگي بيمار مي‌شود

6- افرادي كه در مناطق پر سروصدا زندگي مي‌كنند معمولاً ديرتر هيپنوتيزم مي‌شوند

7- بيمار قبل از هيپنوتيزم حداقل 5 دقيقه در اتاق انتظار بايد منتظر بماند

8- بهتر است قبل از شروع كار بيمار به دستشويي مراجعه كند

9- ترتيبي دهيد تا درجريان القاي هيپنوتيزمي، سروصدا زيادي نباشد صداي زنگ تلفن و يا بازكردن درب اتاق تمركز را از بين مي‌برد

” اقدامات جراحي“

1- هرگز بدون دستيار يا كمك به انجام اعمام جراحي اقدام نكنيد

2- هرگز در اولين جلسه به انجام كارهاي متعدد و طولاني نپردازيد

3- از بيمار بخواهيد كه در تمام طول جراحي چشمان خويش را بسته نگه‌دارد

4- بيمار را هميشه در وضعيت غير فعال نگه‌داريد و از او هيچ كار خاصي نخواهيد

5- هميشه حرارت دهان و دندان را با جريان آب خنك نگه داريد

6- تمام كارها را از ابتدا تا انتها در شرايطي انجام دهيد كه بيمار در حالت هيپنوتيزمي قرار دارد به اين ترتيب احياناً با دادن تلقيناتي در زمينه فراموشي كليه جرياناتي كه در طول عمل گذشته بهتر حاصل مي‌شود

خاتمه دادن به خلسة هيپنوتيزمي

الف: تلقين‌هاي پس‌هيپنوتيزمي

1- هيچگونه احساس درد و ناراحتي از طول عمل به خاطر او نمي‌ماند

2- اگر بيمار درخلسة سومنامبوليسمي باشد. بايد در مورد فراموش كردن تمام جريانات مرتبط با عمل او به او تلقين شود .

3- موقعي كه بيمار از خلسه هيپنوتيزمي خارج شود كاملاً شاد طبيعي و عادي خواهد بود

4- جلسات بعدي سرعت و عمق هيپنوز بيشتر خواهد شد

5- مراجعه جلسات بعدي عاري از هرگونه ترس و ترديد خواهد بود

6- پس از اينكه بيمار از خلسه خارج شد هرگز از او دربارة وجود درد يا ناراحتي سوال نمي‌كنيم

7- پس از خروج از خلسه دهان و دندان بيمار را مطلقاً دستكاري نمي‌كنيم

8- پس از پايان عمليات هيپنوز با تشويق بيمار كار را براي دفعة آينده آماده مي‌كنيم

عامل زمان در كارهاي دندانپزشكي با هيپنوتيزم

1- حداكثر سه جلسه و هرجلسه حداكثر 20 دقيقه براي هيپنوتيزم كردن بيماران و آماده كردن آنها براي كارهاي دندانپزشكي وقت صرف كنيد

2- انتخاب بيمار مناسب (خودداري كردن از هيپنوتيزم بي‌دليل)

3- بيماري كه در مراجعه دوم به بعد است حداكثر 2 دقيقه براي هيپنوتيزم وقت لازم دارد

پروفسور روبرت. جي. مورت رئيس بخش علوم رفتاري دانشكده دندانپزشكي دانشگاه شمال غربي آمريكا شيكاگو مي‌گويد:

استفاده از هيپنوتيزم در كنترل درد و اضطراب بيماران مطب دندانپزشكي توصيه مي‌شود و متد توصيه شده خيره نمودن بيمار به يك نقطه و تمركز حواس است

در بيماران دشوار تكرار و ممارست را توصيه مي‌كنند جهت صرفه‌جويي در وقت از خود هيپنوتيزمي بايد استفاده كرد بيماران با ضايعات مغزي كه تحت درمانهاي روانپزشكي هستند منع تجويز هيپنوتيزم دارند

  

سوءتفاهم‌هايي كه راجع به هيپنوز وجود دارد

1. هيپنوز خواب نيست
2. هيپنوز خطرناك نيست
3. هيپنوز دال بر ضعف اراده نيست
4. هيپنوز ابزار كنترل ديگران نيست
5. هيپنوز معمولاً به خودي خود درمان نيست
6. هيپنوز متافيزيك نيست بلكه حالت طبيعي از مغز انسان است
7. هيپنوز به قدرت درمانگر بستگي ندارد

موارد استفاده هيپنوز در دندانپزشکي

• دردوناراحتی
• کنترل خونریزی
• دندان قروچه
• عق زدن
• اختلال مفصل تمپوروماندیبولار[گیجگاهی فکی]
• ترس و اضطراب ازدندانپزشکی

روشهاي هيپنوتيزمي کاربردي در دندانپزشکي

• ریلاکسشن [Relaxation]
• تصویرسازی [Imagery]
• حواس پرتی[ distraction ]

نکات کلي

1. ايجاد محيطي دوستانه
2. اطمينان دهنده
3. آرام
4. انتخاب پرسنل مناسب
5. شروع کار توسط منشي هاست
6. برخورد دستياران و دندانپزشکان روز ويزيت
7. لبخند فراموش نشود
8. اتاق انتظار کمتر شبيه درمانگاه و بيشتر شبيه خانه باشد
9. انتخاب دکوراسيون مناسب باشد

10. استفاده از تصاوير آرامش بخش بر روي ديوارها و حتي روي سقف
11. استفاده از موزيکهاي ملايم و آرامش دهنده
12. توضيح پيشاپيش مراحل کار به زبان بيمار
13. سورپريز نکردن بيمارها
14. حضور والدين و همراهان
15. وسايل اضطراب زا را حتي المقدور از جلوي ديدگان بيمار دور نگاه داريد
16. يک علامت قرار دادي بين بيمار و دندانپزشک مقرر گردد
17. معمولترين تصور غلطي که از هيپنوز وجود دارد از دست دادن کنترل هنگام خلسه است

دردوناراحتی ازکاربادندان

------------

• اضطراب هراس ناراحتي درد
• معمولاً بيماران در ذهن خويش بزرگنمايي مي‌كنند

• حس عدم اطمينان و ناتواني در مقابله با آن (بيمار روي صندلي با دهان باز)

• اضطراب عمومي نسبت به تزريق (تجربه کودکی)

• اضطراب ديدن خون

• اضطراب صداي توربين

راه حل چيست؟

---

• القاء ساده مستقيم ، تجسم ذهني ،         تكنيك پرت كردن حواس ،               راه حلهاي خوبي براي كنترل             اضطراب هستند

كنترل اضطراب تزريق :

1. استفاده از هيپنوز به عنوان روش كمكي اضطراب زدايي
2. روش چند نفس عميق
3. روش حواس پرتي
4. روش آئينه و استفاده از رسپتورهاي فشار
5. روش تزريق تدريجي
6. تزريق در هنگام هيپنوز
7. استفاده از اسپري بي‌حسي

*   در پايان جلسه درماني هميشه به بيمار تبريك بگوييد كه با موفقيت در پروسه درماني بسيار با شما همكاري كرده است

کنترل خونريزي

• القاء هاي ساده و مستقيم مثل خونريزي نمي‌کند کمتر خونريزي مي‌کند احتياجي به خونريزي نيست جواب مي‌دهد.
• القاء غير مستقيم : سفري به داخل رگها و احساس تنگ شدن رگها و بند آمدن خونريزي.
• تنظيم القاءها به گونه‌اي که خونريزي کافي در محل موجود باشد

     مثلاً مي گوييم : خونريزي کم مي شود ولي شما به اندازه کافي                   خون جهت تشکيل دلمه و پر کرد ن پاکت دنداني                     خواهيدداشت و از ايجاد ساکت خشک و عفونت                   استخواني جلوگيري مي شود.

دندان قروچه

• يک تئوري ميگويد بروکسيزم عکس العملي است به خشمها و عصبانيتهاي پايمال شده و در نظر گرفته نشده و احساس تنهايي و بي کمک ماندن توسط بيمار (پيرس 1995)

• راه حل ريلاکس کردن عضلات و شرطي کردن بيمار (روش مشت گره کرده)

عق زدن (Gagging)

1. با منشأ فيزيکي

                                    a: مسدود بودن بيني

                                    b: مسدود بودن سينوسها

                                    c: مشکلات فارينکس

                                    d: مشکلات اوولا

2. با منشأ اضطرابي

درمان

• شل کردن عضلات ناحيه محرک القاء مستقيم
• تکنيک حواس پرتي در بيماران خفيف
• توصيه هاي تشويقي
• افزايش اعتماد به نفس
• گره کردن مشتها
• بي حسي دستکش
• نفس هاي عميق از بيني
• در مورد دندانهاي مصنوعي AH line حتماً چک شود

ترس ازدندانپزشکی

• يک سوم بيماران که به دندانپزشکي مراجعه مي کنند از درجه اي از اضطراب رنج مي برند

• درصد اضطراب در بيماران متفاوت هست و شدت و ضعف آن کاملاً به حالات روحي رواني بيمار بستگي دارد

• شديدترين حالت فوبي را ترس مي نامييم

عوامل فوبيا

1 . پزشک

2 . درمان

3 . محيط درماني

4 . ريشه هاي فرهنگي

5 . تجربهاي بد گذشته

6 . تعريف ديگران

پزشک

• رفتار و اخلاق پزشک

• وضعيت ظاهري

درمان

1. ترس از يونيت دندان پزشکي
2. ترس از توربين
3. ترس از درد حاصل از درمان
4. ترس از تزريق
5. ترس از وسايل برنده
6. طعم بد مواد دنداني
7. ترس از خون
8. ترس از بوي مواد دندانپزشکي
9. ترس از وسايل جراحي مثل فرسپسها

ترس از محيط درماني

1. اتاق انتظار

2. اتاق معاينه و درمان

ريشه هاي فرهنگي

• اگر شيطوني کني مي‌برم آمپولت بزنن

• اين آقا دکتر اگر شيطوني کني آمپولت مي‌زنه

• اگر مسواک نزني دندوناتو کرم مي‌خوره

تجربه هاي بد گذشته

• همکاران بي حوصله

• همکاران کم دقت

• رعايت نکردن اصول اوليه دندانپزشکی

• دکتر دروغگو نتيجه‌اش بي‌اعتمادي هست

تجربه بد ديگران

• تعريف کن ببينم رفته بودي دندانپزشکي چي شد؟

     _   نگو نگو ... که چه بلاي سرم اومد

ترس بر اثر عوامل محيطي ديگر

• فيلم

• کتاب

• عکس

• سريالهاي تلويزيوني

ترس از قيمتها ؟

-----------

روش درمان

---------

• درمان کاملاً انفرادي است و يک روش درمان ثابت براي تمام موارد وجود ندارد
• بسته به مقدار اضطراب بيمار روش درمان متفاوت است
• موارد خفيف با کشيدن چند نفس عميق قابل حل است موارد کمي شديدتر با هيپنوز ساده و سبک و موارد شديدتر احتياج به جلسات درماني بيشتر واستفاده ازروش های علمی تلقینات هیپنوتیزمی دارد.
  

مراحل کار

---------

1. تاریخچه بیماری
2. طرح ریزی درمان

3 . تهيه متن القاء

4 . القاءهاي پس هيپنوتيزمي

5 . خود هيپنوتيزمي

6 . پيگيري بيمار

7 . تشويق بيمار پس از هر مرحله از درمان

درمانهاي رايج اضطراب از دندانپزشکي

• آرامبخشی باداروی تزریقی
• آرامبخشی خوراکی
• آرامبخشی استنشاقی
• هوشبری عمومی
• هیپنوتیزم
• رواندرمانی

ترس ازدندانپزشکی

• يك سوم بيماراني كه مراجعه مي كنند از درجه اي  از فوبي رنج مي برند
• حد نهايت فوبي ترس است
• معمولاً نود درصد از بيماران به هيپنوتيزم كلاسيك جواب مي دهند

روشهاي پيشنهادي هيپنوتيزم

• فیکس کردن چشم

• روشهاي عميق سازي
• افزايش اعتماد به نفس
• القاء مستقيم
• القاء غيرمستقيم
• روشهاي كنترل اضطراب مثل فشردن مشت ها

• القاعات پس از‌هيپنوتيزم
• خود هيپنوتيزمي
• روش منطقه امن
• روش تجسمي
• روش برگشت سني
• حساسيت زدايي

مشخصات بيماراني كه حاضر به مراجعه نيستند

1. ترس زياد از دندانپزشكي
2. وضع بهداشت دهان نا مناسب
3. كمي اعتماد به نفس
4. گوشه نشيني
5. حراس از برقراري ارتباط با ديگران
6. مشكلات عاطفي و اجتماعي   (مثل سوشيال فوبيا و اگورا فوبيا)

* اولين پزشكي كه با اين بيماران ارتباط برقرار مي كنند معمولاً روان پزشكان و يا پزشكان عمومي هستند

درمان اين بيماران

• درمان در اطاقي مجزا با ورودي مجزا از دندانپزشكي شروع مي شود
• درمان توسط يك نفر غير دندانپزشك بايد شروع شود
• ادامه كار توسط هيپنودونتيست پيگيري شود
• هيچ كار جدي و مهمي در جلسه اول ويزيت دندانپزشكي نبايد صورت گيرد
• روشهاي راديكال براي اين بيماران مناسب‌تر است
• انجام كارهاي ريسكي مجاز نمي‌باشد
• كارهاي مهم به صورت تدريجي از كارهاي آسان به كارهاي مشكل