خلاصه مفیدی ازبرنامه واکسیناسیون ونکات مرتبط آن براساس آخرین راهنمای واکسیناسیون ایران

نویسنده : دکترعطائی

 

تعاریف:

سوزن واکسیناسیون:

ü      زیرجلدی و داخل جلدی ودرنوزادنارس : سوزن شماره 26 یا 27 باطول 1.5 سانتیمتر

ü      عضلانی : سوزن شماره 23 باطول 2.5 سانتیمتر

• برنامه واکسیناسیون ایران

* واکسن هپاتیت ب ، برای کودکان باوزن زیر2000 گرم اگردروقت مقررمراجعه کنند ، در4 نوبت ( بدوتولد ، 1 و2 و6 ماهگی) است.

** پس ازآخرین نوبت ، هر10 سال یکبارواکسن دوگانه بزرگسال تکرارشود.

• واکسیناسیون برای کودکانی که زیر1 سال بوده و بموقع برای واکسن مراجعه نکرده اند:

حداقل فاصله بین نوبت:

• واکسیناسیون کودکان  1 تا 6 سال و 7 تا 18 سال که بموقع نیامده اند:

نکته:

ü      بعداز 6 سال ( 6 سال و11 ماه و 29 روز) : تزریق سه گانه ممنوع است وباید دوگانه استفاده شود.

ü      اگرسن کودک هنگام تزریق یادآوراول سه گانه وفلج اطفال ، 4 سال یابیشترباشد نیازی به یادآوردوم نیست.

ü      بعدازآخرین نوبت سه گانه باید هر10 سال ، دوگانه زد.

ü      اگربدنبال تزریق BCG اسکاری دیده نشد،نیازی به تکرار واکسن نیست.

ü      اگرسن کودک برای دریافت   MMR زیر18 ماهگی باشد ویا بعداز18 ماهگی مراجعه کند، دست کم باید نوبت دوم بافاصله 1 ماه تزریق گردد.

• واکسیناسیون زنان

• واکسیناسیون Td دربالای 18 سال بدون سابقه واکسیناسیون ، وهپاتیت برای گروههای پرخطر

نکته های مهم واکسیناسیون:

1. واکسیناسیون درنوزادان نارس ،نوزادان تحت تعویض خون یا دریافت کننده فراورده های خون ویامبتلابه زردی ، سوء تغذیه ، مدفوع شل یاسرماخوردگی یاتب اندک ، دریافت کننده های خون(مثل تالاسمی)، طبق روتین است.
2. درنوزادان زیر2000 گرم باید 4 نوبت واکسن هپاتیت (بدوتولد ، 1و2 و6 ماهگی) داد.امااگربعداز1 ماهگی مراجعه کند،واکسیناسیون نظیرسایرکودکان است.
3. واکسن های زنده ویروسی اگرهمزمان تزریق نشوند، باید حداقل 1 ماه فاصله داشته باشند.
4. فاصله تجویزواکسن ویروسی زنده ضعیف (بجزپولیوخوراکی وتب زرد):

ü      درتزریق عضلانی گاماگلوبولین و فراورده های خونی : حداقل 3 ماه بعد

ü      درتزریق وریدی گاماگلوبولین : حداقل 6 ماه بعد

1. درصورت تجویزواکسن ویروسی زنده ضعیف(بجزپولیوخوراکی وتب زرد):

ü      بعدازتزریق عضلانی گاماگلوبولین وفراورده های خونی:حداقل 3 ماه بعدتکرارواکسیناسیون

ü      بعدازتزریق وریدی گاماگلوبولین : حداقل 6 ماه بعدتکرارواکسیناسیون

1. درمناطق کوهستانی وصعب العبورمی توان فاصله واکسیناسیون سه گانه،فلج ، نوبت اول ودوم هپاتیت رابه 1 ماه کاهش داد.
2. واکسن زنده ویروسی (بجزتب زرد) درزنان باردارممنوع است(مگرخطرابتلاء برعوارض آن غالب باشد).
3. تجویزواکسن زنده به کودکان باضعف ایمنی ، ممنوع است .
4. اگرفاصله بین تجویزیک واکسن افزایش یابد،واکسیناسیون طبق برنامه ادامه یابد.
5. برای واکسن BCG :

ü      تا 6 سالگی نیازی به تست مانتونیست.

ü      بعداز6 سالگی نیازی به این واکسن نیست.

ü      محل تزریق ،حدفاصل یک سوم فوقانی ودوسوم تحتانی بازومی باشد.

ü      درصورت تزریق در 3 ماهگی وبعد،اگرطی 72 ساعت واکنش دیده شدباید توسط پزشک ازنظرسل معاینه شود.

ü      واکسن BCG درمبتلایان به علائم ایدز، ممنوع است.

1. کودک با عفونت HIV :

ü      مبتلابه علائم ایدزاست:واکسیناسیون طبق روتین است، فقط BCG ممنوع است.واکسن فلج اطفال بهتراست تزریقی باشد.

ü      کودک فاقدعلائم است :واکسیناسیون طبق روتین است،واکسن فلج اطفال بهتراست تزریقی باشد.

1. واکسن پولیو :

ü      کودک بااسهال شدید ودریافت قطره فلج اطفال: تکراردزبافاصله حداقل 1 ماه

ü      کودک بااستفراغ کمتراز10 دقیقه بعدازقطره فلج اطفال : تکراردرهمان زمان

ü      نوزادهنگام ترخیص اززایشگاه باید قطره پولیوصفررابگیرد،اگرمقدورنباشد دراولین فرصت تا روز30 تولد بایددریافت کند،بعدازآن ضرورتی ندارد.

ü      کودکان بالای 18 سال می توانندواکسن فلج بگیرند.

ü      درزنان بارداربهتراست ازپولیوتزریقی استفاده شود.

ü      دربیماران باآترزی مری وگاسترستومی ، بهتراست ازپولیوتزریقی استفاده شود.

ü      درکودکان باضعف ایمنی(اولیه، تحت درمان ایمنوساپرسیومثل کورتون یا اشعه ، مبتلابه سرطانها) پولیوی خوراکی ممنوع است ،وباید پولیوی تزریقی داد.

1. درواکسن سه گانه :

ü      بهتراست یک دزاستامینوفن تجویزشده وهر4 ساعت طبق نیازتکرارشود.

ü      فاصله بین نوبت سوم وچهارم سه گانه نبایدکمتراز6 ماه باشد.

ü      بعدازسن 6 سال و11 ماه و29 روزنباید ازسه گانه استفاده کرد،بجای آن دوگانه توصیه می شود.

ü      درکودک باسابقه تشنج که تحت کنترل داروست،سه گانه مجازاست.

ü      واکسن های سه گانه / دوگانه (خردسال وبزرگسال) باید تزریق عضلانی عمیق شوند.

ü      مواردممنوعیت سه گانه (وتوصیه به تجویزدوگانه):

1. بروزعوارض بعدازواکسیناسیون سه گانه،شامل :

ü      تب بالای 40 درجه آگزیلاری

ü      گریه مداوم بیش از3 ساعت که قابل آرام کردن نباشد.

ü      تشنج طی 72 ساعت

1. کودک باضایعات مغزی پیشرونده
2. درواکسن هپاتیت :

ü      واکسن هپاتیت ، دوزیادآورندارد.

ü      درصورت سابقه واکسیناسیون بایکی ازدونوع واکسن پلاسمائی یا نوترکیب ، ادامه بانوع دیگرمجازاست.

ü      درهموفیلی ها، واکسن باید زیرجلدی تزریق شود.

ü      واکسن هپاتیت هیچگونه ممنوعیتی ( حتی درفرد HbsAg⁺)ندارد.

ü      نوزادمتولدشده ازمادرHbsAg⁺:

1. همزمان تزریق 0.5 میلی لیترایمنوگلوبولین اختصاصی هپاتیت + تزریق واکسن هپاتیت (درعضله ران دیگروترجیحاطی 12 ساعت پس ازتولد) توصیه می شود.
2. اگرایمنوگلوبولین نبود، تزریق واکسن به تنهائی سبب 70 تا80 % ایمنی می شود.
3. اگرنوزادواکسن دریافت نموده وسپس مشخص شود که مادر HbsAg⁺می باشد ، تا 1 هفته فرصت تجویزایمنوگلوبولین می باشد.
4. نوزادانی که نوبت اول واکسن وایمنوگلوبولین رادریافت کرده اند، باید درسن 9 تا 15 ماهگی ازنظرHbsAg و HbsAb بررسی شوند.
5. گروههای پرخطربرای واکسیناسیون هپاتیت:

ü      پرسنل مراکزبهداشتی درمانی

ü      بیماران دیالیزی ویا دریافت کننده فراورده های خونی

ü      اعضاء خانواه بیماران مبتلاکه دریک واحدمسکونی هستند.

ü      کودکان وپرسنل مراکزنگهداری

ü      پرسنل آتش نشان،اورژانس ، زندان ،تحقیقات جنائی

ü      افرادبارفتارهای پرخطرواعتیادتزریقی

ü      افرادآلوده به هپاتیت C که حداقل یک تست تکمیلی مثبت دارند.

ü      زندانیان بارفتارپرخطرومحکومیت بیش از6 ماه

ü      رفتگران شهرداری

1. تعیین نیازبه دوزیادآوردرگروههای پزشکی:

ü      سطح آنتی بادی 3 ماه بعدازآخرین دوزواکسن هپاتیت بیش از10 IU/ml باشد نیازی به بوسترندارد، امااگرکمترباشدبایدمجددا 3 نوبت بادوزمعمولی دریافت کند.

ü      هرگاه بیش از3 ماه واکسن هپاتیت دریافت نموده باشد ،اگر:

• تیترآنتی بادی بیش از10 IU/ml باشد ،نیازی به یادآورنیست.
• تیترآنتی بادی کمتراز10 IU/ml باشد،یک دوزبوسترداده شده وحداقل 2 هفته بعدسطح آنتی بادی مجددکنترل شود،اگربازهم زیر10 بود 2 نوبت دیگرواکسن دریافت کند.

1. دوزیادآوردربیماران دیالیزی : این بیماران بایدابتدا ازنظرHbsAg و HbsAb بررسی شوند.درصورت منفی بودن ازنظرHbsAg ، 3 نوبت واکسن بادز2 برابرتوصیه می شود.بعداز3 ماه سطح ایمنی کنترل شود.

ü      درصورت پائین بودن عیارآنتی بادی ،مجددا 3 نوبت واکسن باهمان دوزاولیه 2 برابردریافت کنند.

ü      سالیانه سطح ایمنی کنترل شود.

ü      درصورت پائین بودن عیار،مجددیک دوزیادآور2 برابرتزریق شود.

1. درواکسن MMR :

ü      درصورت نیازبه واکسن سرخجه درسنین باروری ، می توان از MMR استفاده کرد.

ü      درزنان سنین باروری بعدازتزریق MMR ، حداقل تا1 ماه بایدازحامله شدن اجتناب کنند.

ü      تزریق این واکسن درزنان حامله، دلیلی برای سقط نیست.

1. محل نگهداری واکسن ها:

1. زمان نگهداری واکسن ها پس ازبازشدن ویال:

ü      ردیف دوم جدول فوق + پولیو : تاپایان تاریخ انقضاء بشرط :1) حفظ شرایط زنجیره سرما وسترونی ،و2) بیش از1 ماه ازبازشدن ویال نگذرد.

ü      ردیف اول بجزپولیو:اگرمصرف نشود، باید 6 ساعت دورریخته شود.اینگروه دربرابریخ زدگی تغییرمی یابند،لذامصرف نشوند.

1. سایرواکسن ها:

برنامه واکسن های فوق :

1. هاری( پس ازمواجهه):

ü      کامل 5 نوبتی :حیوان مهاجم هاربوده،فراری است ویاسگ وگربه باشدوتا10 روزپس ازحمله بمیرد:روزهای 0،3،7،14،30.

ü      ناقص 3 نوبتی :حیوان مهاجم هارنبوده یا سگ وگربه بوده وتا10 روززنده بماند:0،3،7.

1. هاری ( قبل ازمواجهه):برای گروه های درمعرض خطر:روزهای 0،7،21،28   ویا 0،28،56.

مننژیت مننگوگوکی : برای گروههای درمعرض خطر(پادگانها،اردوگاهها) : 1) زیر2 سال : 2 دوزواکسن به فاصله 3-2 ماه زیرجلدی، و2) بالای 2سال (1سال و11ماه و29روز):یک دوز0.5 میلی لیتر.نکته: زائرین باید واکسن 4 ظرفیتی بگیرندوتاریخ واکسن تاورود به مکه نباید از3 سال بیشترویااز10 روزکمترباشد.

آنفلوانزا:برای سالمندان (بالای 60)،بیماران ریوی مزمن ،کارکنان حرفه ای بهداشتی،زنان باردار(درتریمستر2و3 که مقارن بافصل شیوع بیماری باشد)،کودکان 6 ماه تا 18 سال تحت درمان آسپیرین طولانی مدت،کودکان 6 ماه تا 59 ماه ، نقص ایمنی ،شاغل مرغداری ،آسایشگاه ها.ممنوعیت مصرف: آلرژی به تخم مرغ

واکسن تب زرد: تا 10 سال گواهی آن اعتباردارد، مشروط به اینکه 10 روزقبل ازمسافرت تزریق شود.تزریق همزمان با واکسن های زیرممنوع است:وبا،تیفوئید تزریقی ،پاراتیفوئیدAوB. لازم است حداقل 3 هفته بین تزریق آنها وتب زردفاصله باشد.منع مصرف تب زرد:حساسیت به تخم مرغ،زیر6ماه.نکته :درصورت مسافرت زنان بارداروکودکان بالای 4 ماه به نواحی اپیدمی ، تزریق واکسن بلامانع است.