واکسیناسیون ایران
خلاصه مفیدی ازبرنامه واکسیناسیون ونکات مرتبط آن براساس آخرین راهنمای واکسیناسیون ایران
نویسنده : دکترعطائی
تعاریف:
زیر1 ماه : |
ازبدوتولد تا29 روزکامل |
1 ماهگی |
از1 ماه تا 1ماه و29روز |
2 ماهگی |
از2 ماه تا 2 ماه و29 روز |
1 سالگی |
از1 سال تا 1 سال و 11 ماه و29 روز |
6 سالگی |
از6 سال تا 6 سال و 11 ماه و29 روز |
سوزن واکسیناسیون:
ü زیرجلدی و داخل جلدی ودرنوزادنارس : سوزن شماره 26 یا 27 باطول 1.5 سانتیمتر
ü عضلانی : سوزن شماره 23 باطول 2.5 سانتیمتر
- برنامه واکسیناسیون ایران
بدوتولد |
BCG. OPV .HBV* |
مقدارواکسن BCG زیر1 سال : 0.05 میلی لیتر(نصف بالغین) |
2 ماهگی |
DPT .OPV .HBV |
|
4 ماهگی |
DPT .OPV |
|
6 ماهگی |
DPT .OPV .HBV |
|
12 ماهگی |
MMR |
|
18 ماهگی |
DPT .OPV MMR |
|
6 سالگی** |
DPT .OPV |
* واکسن هپاتیت ب ، برای کودکان باوزن زیر2000 گرم اگردروقت مقررمراجعه کنند ، در4 نوبت ( بدوتولد ، 1 و2 و6 ماهگی) است.
** پس ازآخرین نوبت ، هر10 سال یکبارواکسن دوگانه بزرگسال تکرارشود.
- واکسیناسیون برای کودکانی که زیر1 سال بوده و بموقع برای واکسن مراجعه نکرده اند:
حداقل فاصله بین نوبت:
واکسن های سه گانه |
1 ماه |
واکسن های فلج اطفال |
1 ماه |
نوبت اول ودوم هپاتیت |
1 ماه |
نوبت دوم وسوم هپاتیت |
2 ماه |
نوبت اول ودوم MMR |
1 ماه |
- واکسیناسیون کودکان 1 تا 6 سال و 7 تا 18 سال که بموقع نیامده اند:
1 تا 6 سالگی : |
7 تا 18 سالگی : |
||
بدومراجعه |
DPT .OPV .HBV.BCG .MMR |
بدومراجعه |
Td .OPV .HBV .MMR |
1 ماه بعد |
DPT .OPV .HBV .MMR |
1 ماه بعد |
Td .OPV .HBV .MMR |
1 ماه بعدازمراجعه دوم |
DPT .OPV |
1 ماه بعدازمراجعه دوم |
Td .OPV |
6 ماه تا 1 سال بعدازمراجعه سوم |
DPT .OPV .HBV |
6 ماه تا 1 سال بعدازمراجعه سوم |
Td .OPV .HBV |
6 سالگی |
DPT ( حداقل 1 سال فاصله بانوبت قبلی ) .OPV |
10 سال بعدازمراجعه چهارم |
که هر10 سال تکرارشودTd |
نکته:
ü بعداز 6 سال ( 6 سال و11 ماه و 29 روز) : تزریق سه گانه ممنوع است وباید دوگانه استفاده شود.
ü اگرسن کودک هنگام تزریق یادآوراول سه گانه وفلج اطفال ، 4 سال یابیشترباشد نیازی به یادآوردوم نیست.
ü بعدازآخرین نوبت سه گانه باید هر10 سال ، دوگانه زد.
ü اگربدنبال تزریق BCG اسکاری دیده نشد،نیازی به تکرار واکسن نیست.
ü اگرسن کودک برای دریافت MMR زیر18 ماهگی باشد ویا بعداز18 ماهگی مراجعه کند، دست کم باید نوبت دوم بافاصله 1 ماه تزریق گردد.
- واکسیناسیون زنان
زنان سنین باروری(15 تا 49 سال)بدون سابقه واکسن Td |
زنان بارداربدون سابقه واکسیناسیون یا سابقه ناقص |
|||||||||||||||||||||||||||||
ü زنان سنین باروری باسابقه واکسیناسیون( سه گانه یا توام) ، بایدبااحتساب واکسیناسیون قبلی طبق این جدول ادامه دهند. ü طبق معمول ، بعدازدوزچهارم باید هر10 سال تکرارشود. |
ü درصورت ناقص بودن واکسیناسیون ،باید باتوجه به سابقه قبلی وطبق جدول زنان 15 تا 49 سال ، اقدام کرد. ü ادامه واکسیناسیون ،باید طبق جدول مجاورباشد. |
- واکسیناسیون Td دربالای 18 سال بدون سابقه واکسیناسیون ، وهپاتیت برای گروههای پرخطر
دفعات |
تاریخ مراجعه برای Td |
تاریخ مراجعه برای هپاتیت |
نوبت اول |
بدومراجعه |
بدمراجعه |
نوبت دوم |
1 ماه بعدازنوبت اول |
1 ماه بعدازنوبت اول |
نوبت سوم |
6 ماه بعدازنوبت دوم ü (بهتراست هر10 سال تکرارشود.) |
6 ماه بعدازنوبت دوم |
نکته های مهم واکسیناسیون:
- واکسیناسیون درنوزادان نارس ،نوزادان تحت تعویض خون یا دریافت کننده فراورده های خون ویامبتلابه زردی ، سوء تغذیه ، مدفوع شل یاسرماخوردگی یاتب اندک ، دریافت کننده های خون(مثل تالاسمی)، طبق روتین است.
- درنوزادان زیر2000 گرم باید 4 نوبت واکسن هپاتیت (بدوتولد ، 1و2 و6 ماهگی) داد.امااگربعداز1 ماهگی مراجعه کند،واکسیناسیون نظیرسایرکودکان است.
- واکسن های زنده ویروسی اگرهمزمان تزریق نشوند، باید حداقل 1 ماه فاصله داشته باشند.
- فاصله تجویزواکسن ویروسی زنده ضعیف (بجزپولیوخوراکی وتب زرد):
ü درتزریق عضلانی گاماگلوبولین و فراورده های خونی : حداقل 3 ماه بعد
ü درتزریق وریدی گاماگلوبولین : حداقل 6 ماه بعد
- درصورت تجویزواکسن ویروسی زنده ضعیف(بجزپولیوخوراکی وتب زرد):
ü بعدازتزریق عضلانی گاماگلوبولین وفراورده های خونی:حداقل 3 ماه بعدتکرارواکسیناسیون
ü بعدازتزریق وریدی گاماگلوبولین : حداقل 6 ماه بعدتکرارواکسیناسیون
- درمناطق کوهستانی وصعب العبورمی توان فاصله واکسیناسیون سه گانه،فلج ، نوبت اول ودوم هپاتیت رابه 1 ماه کاهش داد.
- واکسن زنده ویروسی (بجزتب زرد) درزنان باردارممنوع است(مگرخطرابتلاء برعوارض آن غالب باشد).
- تجویزواکسن زنده به کودکان باضعف ایمنی ، ممنوع است .
- اگرفاصله بین تجویزیک واکسن افزایش یابد،واکسیناسیون طبق برنامه ادامه یابد.
- برای واکسن BCG :
ü تا 6 سالگی نیازی به تست مانتونیست.
ü بعداز6 سالگی نیازی به این واکسن نیست.
ü محل تزریق ،حدفاصل یک سوم فوقانی ودوسوم تحتانی بازومی باشد.
ü درصورت تزریق در 3 ماهگی وبعد،اگرطی 72 ساعت واکنش دیده شدباید توسط پزشک ازنظرسل معاینه شود.
ü واکسن BCG درمبتلایان به علائم ایدز، ممنوع است.
- کودک با عفونت HIV :
ü مبتلابه علائم ایدزاست:واکسیناسیون طبق روتین است، فقط BCG ممنوع است.واکسن فلج اطفال بهتراست تزریقی باشد.
ü کودک فاقدعلائم است :واکسیناسیون طبق روتین است،واکسن فلج اطفال بهتراست تزریقی باشد.
- واکسن پولیو :
ü کودک بااسهال شدید ودریافت قطره فلج اطفال: تکراردزبافاصله حداقل 1 ماه
ü کودک بااستفراغ کمتراز10 دقیقه بعدازقطره فلج اطفال : تکراردرهمان زمان
ü نوزادهنگام ترخیص اززایشگاه باید قطره پولیوصفررابگیرد،اگرمقدورنباشد دراولین فرصت تا روز30 تولد بایددریافت کند،بعدازآن ضرورتی ندارد.
ü کودکان بالای 18 سال می توانندواکسن فلج بگیرند.
ü درزنان بارداربهتراست ازپولیوتزریقی استفاده شود.
ü دربیماران باآترزی مری وگاسترستومی ، بهتراست ازپولیوتزریقی استفاده شود.
ü درکودکان باضعف ایمنی(اولیه، تحت درمان ایمنوساپرسیومثل کورتون یا اشعه ، مبتلابه سرطانها) پولیوی خوراکی ممنوع است ،وباید پولیوی تزریقی داد.
- درواکسن سه گانه :
ü بهتراست یک دزاستامینوفن تجویزشده وهر4 ساعت طبق نیازتکرارشود.
ü فاصله بین نوبت سوم وچهارم سه گانه نبایدکمتراز6 ماه باشد.
ü بعدازسن 6 سال و11 ماه و29 روزنباید ازسه گانه استفاده کرد،بجای آن دوگانه توصیه می شود.
ü درکودک باسابقه تشنج که تحت کنترل داروست،سه گانه مجازاست.
ü واکسن های سه گانه / دوگانه (خردسال وبزرگسال) باید تزریق عضلانی عمیق شوند.
ü مواردممنوعیت سه گانه (وتوصیه به تجویزدوگانه):
- بروزعوارض بعدازواکسیناسیون سه گانه،شامل :
ü تب بالای 40 درجه آگزیلاری
ü گریه مداوم بیش از3 ساعت که قابل آرام کردن نباشد.
ü تشنج طی 72 ساعت
- کودک باضایعات مغزی پیشرونده
- درواکسن هپاتیت :
ü واکسن هپاتیت ، دوزیادآورندارد.
ü درصورت سابقه واکسیناسیون بایکی ازدونوع واکسن پلاسمائی یا نوترکیب ، ادامه بانوع دیگرمجازاست.
ü درهموفیلی ها، واکسن باید زیرجلدی تزریق شود.
ü واکسن هپاتیت هیچگونه ممنوعیتی ( حتی درفرد HbsAg+)ندارد.
ü نوزادمتولدشده ازمادرHbsAg+:
- همزمان تزریق 0.5 میلی لیترایمنوگلوبولین اختصاصی هپاتیت + تزریق واکسن هپاتیت (درعضله ران دیگروترجیحاطی 12 ساعت پس ازتولد) توصیه می شود.
- اگرایمنوگلوبولین نبود، تزریق واکسن به تنهائی سبب 70 تا80 % ایمنی می شود.
- اگرنوزادواکسن دریافت نموده وسپس مشخص شود که مادر HbsAg+می باشد ، تا 1 هفته فرصت تجویزایمنوگلوبولین می باشد.
- نوزادانی که نوبت اول واکسن وایمنوگلوبولین رادریافت کرده اند، باید درسن 9 تا 15 ماهگی ازنظرHbsAg و HbsAb بررسی شوند.
- گروههای پرخطربرای واکسیناسیون هپاتیت:
ü پرسنل مراکزبهداشتی درمانی
ü بیماران دیالیزی ویا دریافت کننده فراورده های خونی
ü اعضاء خانواه بیماران مبتلاکه دریک واحدمسکونی هستند.
ü کودکان وپرسنل مراکزنگهداری
ü پرسنل آتش نشان،اورژانس ، زندان ،تحقیقات جنائی
ü افرادبارفتارهای پرخطرواعتیادتزریقی
ü افرادآلوده به هپاتیت C که حداقل یک تست تکمیلی مثبت دارند.
ü زندانیان بارفتارپرخطرومحکومیت بیش از6 ماه
ü رفتگران شهرداری
- تعیین نیازبه دوزیادآوردرگروههای پزشکی:
ü سطح آنتی بادی 3 ماه بعدازآخرین دوزواکسن هپاتیت بیش از10 IU/ml باشد نیازی به بوسترندارد، امااگرکمترباشدبایدمجددا 3 نوبت بادوزمعمولی دریافت کند.
ü هرگاه بیش از3 ماه واکسن هپاتیت دریافت نموده باشد ،اگر:
- تیترآنتی بادی بیش از10 IU/ml باشد ،نیازی به یادآورنیست.
- تیترآنتی بادی کمتراز10 IU/ml باشد،یک دوزبوسترداده شده وحداقل 2 هفته بعدسطح آنتی بادی مجددکنترل شود،اگربازهم زیر10 بود 2 نوبت دیگرواکسن دریافت کند.
- دوزیادآوردربیماران دیالیزی : این بیماران بایدابتدا ازنظرHbsAg و HbsAb بررسی شوند.درصورت منفی بودن ازنظرHbsAg ، 3 نوبت واکسن بادز2 برابرتوصیه می شود.بعداز3 ماه سطح ایمنی کنترل شود.
ü درصورت پائین بودن عیارآنتی بادی ،مجددا 3 نوبت واکسن باهمان دوزاولیه 2 برابردریافت کنند.
ü سالیانه سطح ایمنی کنترل شود.
ü درصورت پائین بودن عیار،مجددیک دوزیادآور2 برابرتزریق شود.
- درواکسن MMR :
ü درصورت نیازبه واکسن سرخجه درسنین باروری ، می توان از MMR استفاده کرد.
ü درزنان سنین باروری بعدازتزریق MMR ، حداقل تا1 ماه بایدازحامله شدن اجتناب کنند.
ü تزریق این واکسن درزنان حامله، دلیلی برای سقط نیست.
- محل نگهداری واکسن ها:
نوع واکسن |
محل نگهداری |
دما |
MMR,IPV/OPV/BCG |
فوقانی یخچال |
2-8 درجه |
DPT,DT/dT,T,HBV |
میانی یا پائینی |
2-8 درجه |
- زمان نگهداری واکسن ها پس ازبازشدن ویال:
ü ردیف دوم جدول فوق + پولیو : تاپایان تاریخ انقضاء بشرط :1) حفظ شرایط زنجیره سرما وسترونی ،و2) بیش از1 ماه ازبازشدن ویال نگذرد.
ü ردیف اول بجزپولیو:اگرمصرف نشود، باید 6 ساعت دورریخته شود.اینگروه دربرابریخ زدگی تغییرمی یابند،لذامصرف نشوند.
- سایرواکسن ها:
نوع واکسن |
نکته |
محل نگهداری ودرجه (برای همه 8-2 درجه می باشد) |
|||||||||
واکسن مننگوکوک |
0.5میلی لیتر،زیرجلدی |
8-2 درجه،طبقه میانی یاپائینی /مدت نگهداری : ماگزیمم 6 ساعت پس ازبازشدن |
|||||||||
واکسن هاری |
0.5 میلی لیتر،عضلانی |
||||||||||
سرم ضددیفتری |
دستورالعمل |
||||||||||
سرم ضدهاری |
20U/Kg (نیم اطراف زخم) |
||||||||||
سرم ضد مار(اسبی) |
10-5ویال وریدی |
||||||||||
انفلوانزا |
|
||||||||||
سرم عقرب زدگی(اسبی) |
1تا2 آمپول وریدی یاعضلانی |
||||||||||
سرم ضدبوتولیسم(اسبی) |
50,000 IU عضلانی |
||||||||||
PPD |
0.1ml دخل جلدی |
تاتاریخ انقضاء مصرف شود،مگربیش از30 باراستفاده شود. |
|||||||||
واکسن تب زرد |
0.5ml زیرجلدی |
برنامه واکسن های فوق :
- هاری( پس ازمواجهه):
ü کامل 5 نوبتی :حیوان مهاجم هاربوده،فراری است ویاسگ وگربه باشدوتا10 روزپس ازحمله بمیرد:روزهای 0،3،7،14،30.
ü ناقص 3 نوبتی :حیوان مهاجم هارنبوده یا سگ وگربه بوده وتا10 روززنده بماند:0،3،7.
- هاری ( قبل ازمواجهه):برای گروه های درمعرض خطر:روزهای 0،7،21،28 ویا 0،28،56.
مننژیت مننگوگوکی : برای گروههای درمعرض خطر(پادگانها،اردوگاهها) : 1) زیر2 سال : 2 دوزواکسن به فاصله 3-2 ماه زیرجلدی، و2) بالای 2سال (1سال و11ماه و29روز):یک دوز0.5 میلی لیتر.نکته: زائرین باید واکسن 4 ظرفیتی بگیرندوتاریخ واکسن تاورود به مکه نباید از3 سال بیشترویااز10 روزکمترباشد.
آنفلوانزا:برای سالمندان (بالای 60)،بیماران ریوی مزمن ،کارکنان حرفه ای بهداشتی،زنان باردار(درتریمستر2و3 که مقارن بافصل شیوع بیماری باشد)،کودکان 6 ماه تا 18 سال تحت درمان آسپیرین طولانی مدت،کودکان 6 ماه تا 59 ماه ، نقص ایمنی ،شاغل مرغداری ،آسایشگاه ها.ممنوعیت مصرف: آلرژی به تخم مرغ
واکسن تب زرد: تا 10 سال گواهی آن اعتباردارد، مشروط به اینکه 10 روزقبل ازمسافرت تزریق شود.تزریق همزمان با واکسن های زیرممنوع است:وبا،تیفوئید تزریقی ،پاراتیفوئیدAوB. لازم است حداقل 3 هفته بین تزریق آنها وتب زردفاصله باشد.منع مصرف تب زرد:حساسیت به تخم مرغ،زیر6ماه.نکته :درصورت مسافرت زنان بارداروکودکان بالای 4 ماه به نواحی اپیدمی ، تزریق واکسن بلامانع است.